Gunung berapi adalah bukaan, atau
rekahan, pada permukaan atau kerak Bumi, yang membenarkan gas, abu, dan batu cair
yang panas bebas jauh di dalam bawah permukaan bumi. Aktiviti gunung berapi membabitkan extrusion of rock yang cenderung
membentuk gunung atau ciri-ciri berbentuk gunung melalui tempoh masa.
Gunung
berapi biasanya terdapat di mana plak tetonik berpisah atau
bertembung. Rabung tengah laut, seperti Rabung Tengah Atlantik (Mid-Atlantic Ridge),
adalah contoh plak tetonik berpisah; Lingkaran
Api Pasifik pula
mempunyai contoh gunung berapi yang terhasil akibat pertembungan plak tetonik.
Sebaliknya, gunung berapi biasanya tidak terhasil di mana dua plak tetonik
bergesel sesama sendiri. Gunung berapi juga boleh terbentuk di kawasan di mana
terdapat renggangan pada kerak Bumi dan di mana kerak Bumi menjadi nipis (di
kenali sebagai gunung berapi antaraplat bukan titik panas), seperti di Lembah Rift Afrika (African Rift Valley),
Rhine Graben Eropah dengan gunung berapi Eifelnya, Lapangan gunung berapi
Wells Gray-Clearwater dan Rio Grande Rift di Amerika Utara.
Puting beliung ialah sebuah tiub angin berpusing yang menyentuh
tanah. Angin yang berada di dalam
puting beliung berpusing dengan pantas dan menjadikan puting beliau sangat berbahaya.
Kebanyakan
puting beliau mempunyai angin selaju 175 km/j atau kurang, dengan lebar
250 kaki (75 meter), dan bergerak beberapa kilometer sebelum
"lenyap". Walau bagaimanapun, sesetengah puting beliung mempunyai
angin selaju 480 km/j, dengan lebar lebih daripada (1.6 km), dan
boleh bergerak melebihi 100 kilometer.
Puting
beliung seringkali terjadi semasa hujan ribut petir angin kuat dan mendatangkan
banyak kemusnahan kepada apa-apa sahaja yang disentuhnya. Saban tahun, ada
nyawa yang terkoban akibat puting beliung.
Puting beliung boleh berlaku hasil aktiviti di dalam
awan kumulonimbus yang besar
semasa ribut petir dahsyat.Puting
beliung juga boleh berlaku bersama taufan. Dalam kebanyakan ribut petir yang berlaku
di dunia, udara panas naik membawa wap air dan membentuk awan kumulonimbus dan
hujan membawa udara sejuk ke bawah pada tempat yang sama, oleh itu angin ribut
kencang tidak terbentuk. Tetapi sesetengah ribut petir pula menghasilkan angin
kencang di dalam awan akibat turun naik udara panas dan sejuk secara serentak
serta turun naik udara panas dan sejuk yang tidak berlaku pada tempat yang
sama, dikenali sebagai fenomena angin ricih. Sekiranya angin ricih kencang
tersebut berubah bentuk daripada melintang di dalam awan kepada menegak, angin
kencang berbentuk corong akan terbentuk dan pusaran angin berbentuk corong
tersebut dikenali sebagai puting beliung.
Puting
beliung dikategori mengikut Skala Fujita,
daripada F0 sehingga F5. F0 mempunyai kelajuan angin
paling rendah manakala F5 mempunyai kelajuan angin paling tinggi. Amerika Syarikat adalah negara yang
paling banyak mengalami bencana puting beliung tetapi ini tidak bermakna
negara-negara lain tidak akan mengalami bencana ini.
Puting
beliung boleh terjadi di mana-mana tempat di dunia termasuklah Malaysia.
Kawasan yang paling kerap dilanda ribut petir di Amerika Syarikat ialah di
kawasan lembangan yang dilindungi Banjaran Rocky dan Banjaran Appalachian.
Kawasan tersebut dikenali sebagai Lembah Puting Beliung (Tornado Alley).
Puting Beliung atau tornado merupakan bencana
alam semula jadi yang disebabkan oleh angin ribut. Kejadian tornado yang paling
dahsyat ialah berlaku di Moore, Okhlahoma (AS) pada 1999 dengan kelajuan 318
km/j.
6. Angin Siklon
Berlaku kerana air tersejat dari lautan dan
menjadi ribut. Kesan Coriolid menyebabkan ia
berpusing dan mencapai kelajuan
74 km sejam. Siklon ini dikenali sebagai taufan di AS dan ribut taufan ataupun
siklon tropika di Asia timur.
Terdapat
dua kemungkinan mengenai asal-usul istilah "taufan" dalam Bahasa
Melayu serta istilah "typhoon" dalam Bahasa Inggeris. Pendapat pertama
mengatakan istilah tersebut diambil daripada istilah Cina iaitu 大風
(Kantonis: daaih fūng; Mandarin: dà fēng) yang bermaksud "angin
kencang". Satu lagi pendapat mengatakan istilah tersebut diambil daripada
perkataan Urdu, Parsi dan Arab ţūfān (طوفان),
yang diambil istilahnya daripada tuphōn (Τυφών), raksasa di dalam mitos Yunani
yang bertanggungjawab membawa angin panas.
Dalam
Bahasa Melayu, istilah "taufan", "hurikan" dan "siklon
tropika" membawa maksud yang sama tetapi di dalam Bahasa Inggeris, ketiga-tiga
istilah adalah berbeza mengikut tempat. Istilah hurricane digunakan bagi taufan
yang melanda bahagian Atlantik Utara dan Pasifik Timur Laut. Istilah
"typhoon" pula digunakan di bahagian Pasifik Barat Laut.
Sesebuah taufan boleh diklasifikasikan mengikut
keamatan angin seperti berikut:-
1.
Gangguan tropika -
Sistem ribut petir yang tertumpu di kawasan bertekanan rendah dengan kelajuan
angin kencang kurang daripada 60 km/j. Mata taufan tidak terbentuk pada
peringkat ini.
2.
Ribut tropika - Sistem
ribut petir kuat dengan kitaran permukaan tertentu serta kelajuan angin
maksimum antara 60-120 km/j. Bentuk siklon sudah mula terbentuk, tetapi mata
taufan biasanya masih belum terbentuk.
3.
Taufan - Ribut tropika
dengan angin kencang melebihi 120 km/j. Mata taufan mula terbentuk, memudahkan
taufan dikesan melalui imej satelit.
Taufan
juga adalah bencana alam yang membawa kemusnahan apabila sampai ke daratan.
Taufan yang berlaku di tengah lautan menyebabkan hujan lebat, angin kencang
serta ombak besar, menjejaskan aktiviti perkapalan antarabangsa serta boleh
menenggelamkan kapal.Di daratan pula, angin kencang boleh merosakkan atau
memusnahkan bangunan dan harta benda, menjadikan puing-puing kepada objek
terbang yang boleh membunuh. Selain itu, taufan juga mengakibatkan banjir
besar. Sejak dua kurun yang lalu, taufan bertanggungjawab menyebabkan kematian
lebih kurang 1.9 juta mangsa di seluruh dunia.
7.
Banjir
Banjir merupakan salah satu bencana alam
yang membawa kemusnahan kepada sesuatu kawasan terutamanya kawasan
pertanian, penternakan dan pelancongan. Kebanyakan bencana banjir adalah
disebabkan oleh manusia. Walaubagaimanapun, tidak semua banjir adalah disebabkan
manusia. Terdapat juga banjir yang disebabkan oleh alam seperti yang berlaku
pada negeri Kelantan dan Terengganu di Malaysia pada setiap hujung dan awal
tahun. Ini adalah disebabkan oleh perubahan angin monsun yang berlaku pada
setiap tahun.
Takrifan bagi banjir ialah
keadaan air yang menenggelami atau mengenangi sesuatu kawasan atau tempat yang
luas. Banjir
daripada laut boleh menyebabkan limpahan kepada penebat banjir dan akan
menyebabkan benteng semula jadi ini musnah. Kawasan disebalik pertahanan
pesisir pantai ini mungkin terdedah kepada bahaya. Banjir daripada laut boleh
disebabkan oleh ribut taufan, air pasang tinggi, tsunami, atau gabungan unsur-unsur berkenaan. Oleh kerana kebanyakan komuniti
masyarakat terletak berdekatan dengan pesisir pantai, masalah ini menjadi
ancaman utama di seluruh dunia.
Banjir
berlaku apabila sesuatu kawasan, selalunya kawasan rendah, ditenggelami dengan
air. Banjir yang buruk biasanya akan berlaku apabila air sungai melimpah tebing
sungai berkenaan. Satu contoh kejadian ini ialah pada bulan Januari 1999 di Queensland. Banjir berlaku apabila
tanah dan tumbuh-tumbuhan tidak dapat menyerap kesemua air. Air itu kemudian mengalir di
atas tanah berkenaan. Air ini tidak dapat ditampung oleh aliran sungai atau
kolam semulajadi atau disimpan dalam tempat takungan air buatan manusia.
Banjir
adalah bencana alam yang kerap dialami di seluruh dunia. Oleh itu, ia adalah
sukar atau mustahil untuk mendapatkan polisi insurans bagi melindungi barangan
serta harta yang rosak akibat banjir.
8. Tanah Runtuh
Begitu juga dengan tanah
runtuh, punca utamanya ialah manusia yang rakus menggondol kawasan hutan dengan
aktiviti pembalakan yang tidak terkawal. Apabila semua pokok habis ditebang,
tiada lagi yang mempu menahan tanah daripada bergerak atau runtuh apabila waktu hujan. Definisi
yang tepat bagi tanah runtuh ialah tanah runtuh merupakan salah satu tragedi yang berkaitan dengan
kegelongsoran tanah dan boleh menyebabkan kematian.
Tanah runtuh merupakan kejadian geologi yang termasuk sebahagian besar
pergerakan tanah, seperti batu jatuh, kegagalan dalam cerun, dan aliran sampah
cetek, lihat aliran. Walaupun graviti bertindak pada cerun curam merupakan
punca utama tanah runtuh, terdapat faktor tambahan lain, iaitu :
Ø Cerun batu
atau tanah yang lemah akibat tepu oleh cairan salji atau hujan lebat
Ø Gempa
bumi yang
menghasilkan ketegangan yang menyebabkan cerun lemah runtuh (lihat pencairan (liquefaction)
Ø Gegaran dari mesin, trafik, bahan letupan, malah guruh mungkin mencetuskan keruntuhan cerun
lemah.
Ø Berat melampau yang terhasil dari pengumpulan
hujan atau salji, timbunan batu atau bijih, daripada timbunan sampah, atau
struktur binaan manusia yang memberi tekanan kepada cerun lemah hingga runtuh
dan struktur lain
Bahan di cerun yang menjadi tepu dengan air boleh membentuk aliran sampah atau
aliran lumpur. Campuran pekat batu dan lumpur mungkin menghanyutkan pokok,
rumah, dan kereta, dengan itu menghalang jambatan dan aliran sungai menyebabkan banjir
sepanjang laluannya.
Sama juga, air batu floes boleh terbentuk dalam sungai yang tersumbat dengan air batu, tetapi
mengalir lebih perlahan. Walaubagaimanapun, ia mampu menghasilkan tenaga yang
mencukupi bagi meruntuhkan jambatan.
Penutup
Setelah kita mengetahui jenis-jenis
bencana, dapatlah kita simpulkan bahawa tidak semua bencana adalah disebabkan
oleh alam itu sendiri tetapi ia juga melibatkan pengaruh manusia terhadap alam.
Ini termasuk aktiviti manusia seperti penerokaan, pembalakan dan kegiatan lain.
Aktiviti-aktiviti manusia ini sebenarnya mengganggu ekosistem alam terutamanya
hutan. Apabila semakin banyak pokok ditebang maka tiada lagi kawasan tadahan
hujan dan tanah di kawasan-kawasan bukit tidak lagi dicengkam seterusnya
menyebabkan berlakunya tanah runtuh.
Kejadian bencana alam seperti ini dapat kita elakkan sebenarnya sekiranya
kita mengambil berat dengan alam sekeliling kita.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan